На працягу апошняга дзесяцігоддзя першае месца сярод прычын смяротнасці беларусаў адводзіцца паталогіям сістэмы кровазвароту і, у прыватнасці, ішэмічнай хваробе сэрца. Чаму галоўная мышца ў арганізме дае збоі, як гэтага не дапусціць і своечасова заўважыць праблему, мы пацікавіліся ва ўшацкіх спецыялістаў.
Хварэе кожны трэці
Сардэчныя хваробы зараз мае амаль кожны трэці дарослы жыхар краіны. Нямала іх і на Ушаччыне. Вось толькі, як паказвае практыка, рэгулярна наведваюць медыкаў, кантралююць узровень ціску, праходзяць неабходнае лячэнне ўсяго каля 55 працэнтаў.
Як патлумачыла ўрач функцыянальнай дыягностыкі Валянціна Нарывончык, ішэмічная хвароба сэрца ўзнікае ў выніку недахопу кіслароду, які пастаўляецца па артэрыях органа. Прычынай таму могуць стаць наяўнасць халестэрынавых бляшак, якія звужаюць прасвет сасудаў, ці спазм, запаленне, закупорванне апошніх тромбам.
Насцярожыць павінны боль у грудной клетцы, лапатках, шыі, сківіцы пры фізічнай нагрузцы, напрыклад, пры хадзе (адлегласць да 500 метраў), уздыме на 2-3 паверх па лесвіцы. Асабліва небяспечна, калі боль не праходзіць на працягу 5 хвілін пасля прыняцця нітрагліцэрыну – у такой сітуацыі неабходна выклікаць хуткую дапамогу.
Да прыезду медыкаў трэба прыняць палажэнне седзячы або напаўлежачы, з прыпаднятай галавой і напаўсагнутымі нагамі. Расшпіліце вопратку, забяспечце доступ свежага паветра, спакойна і глыбока дыхайце. Нельга садзіцца за руль ці ехаць у бальніцу на грамадскім транспарце.
Прадвеснікам праблем з’яўляецца адышка. Калі яна становіцца вашай пастаяннай спадарожніцай, звярніцеся да ўрача. Бываюць і нетыповыя сімптомы: слабасць, галавакружэнне, якія могуць праяўляцца пры стрэсе, у халоднае надвор’е і нават у стане спакою.
Фактары рызыкі
Жанчыны хварэюць у 3 разы радзей за мужчын, і развіваецца захворванне ў іх на 10 гадоў пазней (у сярэднім не ў 55, а ў 65). Ад атэрасклерозу прадстаўніц прыгожай паловы абараняюць эстрагены – жаночыя палавыя гармоны, якія захоўваюць сасуды і перашкаджаюць адкладанню ў іх халестэрыну. У 3 разы павялічвае верагоднасць сардэчных катастроф наяўнасць такіх праблем у блізкіх родных: бацькоў, братоў/сясцёр.
Нічога лішняга!
Лішнія кілаграмы парушаюць абмен рэчываў, што сэрцу не на карысць. Нармалізуйце вагу і, калі трэба, змяніце характар харчавання. Абмяжуйце спажыванне паваранай солі да 5 грамаў, тлустай і салодкай ежы. На працягу дня піце дастатковую колькасць вады. Абавязкова ўключыце ў рацыён каля 500 грамаў агародніны і садавіны, ужывайце раслінныя алеі, рыбу. Страта толькі 5 лішніх кг зніжае артэрыяльны ціск на 5,4 міліметра.
Ала Нікіценка, інструктар-валеолаг Ушацкага РЦГЭ: “Індэкс масы цела можна вызначыць па простай формуле: вагу (у кілаграмах) раздзяліць на рост (у метрах) у квадраце. Калі атрымаецца менш 25 – у вас норма, калі больш 28 у жанчын і 30 у мужчын – можна казаць пра атлусценне. Дарэчы, найбольш небяспечна, калі тлушч адкладаецца менавіта на жываце”.
Пастарайцеся пазбегнуць стрэсу на рабоце і дома, які спрыяе імкліваму скачку крывянога ціску. Паспрабуйце “заплюшчваць вочы” на дробязі і не хвалявацца з-за абставін, змяніць якія не па сілах. Прагулкі і паўнацэнны сон каля 7-8 гадзін у суткі супакойваюць.
Анастасія Цярэшчанка, урач-псіхатэрапеўт: “Калі з-за нечаканага стрэсу павысіўся артэрыяльны ціск, паспрабуйце знізіць яго рэлаксацыйнымі практыкаваннямі, пераключыце ўвагу на тое, што прыносіць задавальненне”.
Звычкі, якія шкодзяць
Курэнне разбурае і звужае крывяносныя сасуды, становіцца прычынай парушэнняў кровазвароту і павышэння ціску. У жанчын, якія выкурваюць пачак цыгарэт у дзень, рызыка развіцця ішэмічнай хваробы сэрца павялічваецца ў 6 разоў, а ў мужчын – у 3.
Алкаголь нясе ў сабе лішнія калорыі: у адным граме спірту іх утрымліваецца каля 7. Гэта прыводзіць да дадатковай нагрузкі на сэрца. Больш таго, злоўжыванне спіртнымі напоямі можа прывесці да рэзкага пад’ёму артэрыяльнага ціску, парушэння сардэчнага рытму, сасудзістых катастроф.
Рух – трэнер кровазвароту
Для людзей з павышаным ціскам рэкамендуюцца хада, плаванне, лыжы. Але пачынаць заняткі фізкультурай варта паступова, папярэдне параіўшыся з урачом, і пакрыху павялічваць нагрузку. Карыснымі будуць прагулкі па роўнай мясцовасці па 40-50 хвілін 5 разоў у тыдзень, а людзям пасля 70-75 гадоў – па 20-25 хвілін 3-4 разы.
* * *
Чароўнай таблеткі, якая хутка вылечыць ці “застрахуе” ад хвароб сэрца, не існуе. Гэта доўгі шлях работы над сабой, клопату пра сваё здароўе, дысцыпліна. Увядзіце ў практыку кантраляваць свой артэрыяльны ціск, паказчыкі глюкозы ў крыві, халестэрыну. Рэгулярна праходзьце медыцынскі агляд. Ва ўсім гэтым – залог працяглага і здаровага жыцця.
Падрыхтавала Кацярына КАВАЛЕЎСКАЯ.
